Conditietraining voor- en tijdens chemo of bestraling geeft betere resultaten op de langere termijn

De afgelopen maanden ben ik in het kader van bij – en nascholing op de hoogte gebracht van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen rondom oncologie en fysiotherapie. Wat daar ons duidelijk werd op basis van verschillende cijfers en onderzoek wil ik niet alleen voor mijzelf houden. Het blijkt dat het conditie niveau van mensen die bestraling krijgen of chemotherapie ondergaan bepalend is voor de dosis die zij kunnen ontvangen. Dus mensen die conditioneel beter zijn kunnen meestal de gewenste duur van de behandeling volhouden, en mensen die conditioneel er slecht voor staan kunnen meestal de therapie niet geheel volbrengen.

Voor zover geen echt nieuwe inzichten. Maar wat blijkt: Indien de patiënt in de korte periode tussen de diagnose en de start van de therapie begint met conditietraining onder leiding van een fysiotherapeut en deze training volhoudt gedurende de therapie kan deze patiënt ondanks de zwaarte van de therapie zijn fysieke conditie verbeteren. En wel zodanig dat de conditie verbetering cijfermatig duidelijk maakt dat voor deze categorie de bestraling en / of de chemotherapie minder belastend is voor het hart, de bestraling / chemotherapie beter kan worden volbracht EN dat na een jaar (en in één studie zelfs na twee jaar) er nog duidelijk verschil is in het fysieke niveau van functioneren van de patiënt.

Wat ook blijkt uit een ander onderzoek is dat veel patiënten in de korte periode tussen ontdekking van de maligniteit bij hen, de diagnostiek en het starten van de therapie niet duidelijk worden gewezen op dit voordeel. Veel patiënten denken dat zij in de periode van chemo of bestraling veel moeten rusten om te herstellen. Dit wordt nog versterkt door het effect van moeheid die optreedt na een aantal bestralingen of na het toedienen van chemotherapeutische of radiotherapeutische middelen. Tijdens de controles van de oncoloog kijkt deze naar de situatie van de patiënt: of deze de therapie fysiek nog kan volhouden of dat de dosis moet worden bijgesteld (dus minder bestraling of minder chemo). Echter zelfs veel oncologen vergeten duidelijk te maken dat training, zelfs matige fysieke activiteit een positiever effect heeft dan rust houden.

In een onderzoek in een Nederlands ziekenhuis waar patiënten tijdens de eerste fase direct na de diagnostiek gezien werden door een fysiotherapeut en deze die patiënten enige tijd bijstond met adviezen en geleide conditietraining bleek deze groep de therapie beter te doorstaan dan zonder begeleiding. Deze begeleiding is inmiddels in dat ziekenhuis de standaard geworden.

De cijfers zijn duidelijk genoeg om te mogen stellen dat in vrijwel iedere situatie voor en tijdens de behandeling van kanker conditietraining een positieve invloed heeft op: 1) het beter volbrengen van de gewenste dosis bestraling of chemotherapie, 2) de overlevingscijfers, 3) het conditie niveau van de betreffende persoon lange tijd na de behandeling, 4) de hier direct mee gepaard gaande kwaliteit van leven.

Concluderend stel ik dat het gewenst is dat bij vrijwel iedere oncologische patiënt die bestraling en / of chemotherapie gaat krijgen en die (nog) niet vanuit het ziekenhuis hiervoor gezien is door een fysiotherapeut dit beter wel gedaan kan worden al dan niet in het ziekenhuis of in de periferie.

G.L. Kelderman MSc, ft

Arnhem Noord Fysiotherapie